Afty to drobne nadżerki lub owrzodzenia jamy ustnej występujące u dzieci i dorosłych. Ich cechy rozpoznawcze to: bolesność, nawrotowość i skłonność do samoustępowania. Ból obniża jakość życia chorych, utrudniając odżywianie, mówienie oraz higienę jamy ustnej.

Jak wyglądają afty?

Afty to nadżerki lub owrzodzenia o średnicy od 2 do ponad 10 mm. Zwykle są owalne o wyraźnie uniesionym brzegu i zarumienionej otoczce. W części centralnej zmiany znajduje się martwicze dno pokryte żółto-białym nalotem. Przy próbie usunięcia nalotu powierzchnia afty krwawi. Ilość wykwitów waha się od 1 do kilku- kilkunastu.

Najczęstsze obszary występowania 

Afty mogą zajmować wewnętrzną powierzchnię całej jamy ustnej - czyli policzki, język, okolicę podjęzykową, przedsionek jamy ustnej, dziąsła, podniebienie i migdałki  oraz całą zewnętrzną warstwę ust.

Jak rozpoznać afty?

Typowe afty dosyć łatwo rozpoznać. Początkowo, przez około 24 godziny występują jedynie objawy subiektywne – wynikające z samoobserwacji. Afty u małych dzieci mogą objawiać się niechęcią do jedzenia, trudnością w gryzieniu i połykaniu pokarmu. Pociecha może stać się płaczliwa lub niespokojna. Jest to faza przepowiadająca, charakteryzująca się występowaniem symptomów subiektywnych takich jak ból i rozdrażnienie, bez widocznych objawów klinicznych na śluzówkach jamy ustnej. 

Przez pierwsze 3 do 18 dni, zapowiedzią aft przed ich ujawnieniem się, jest umiarkowany obrzęk i rumień (zaczerwienienie). Od 1 do 16 dni pojawiają się już typowe nadżerki lub owrzodzenia na zarumienionym podłożu. Okres gojenia obejmuje maksymalnie od 4 do 35 dni, a zwykle wynosi 3 tygodnie.

Przyczyny powstawania aft

Przyczyny i mechanizm powstawania aft nie są do końca znane. Dotychczas naukowcy nie wyjaśnili ,,od czego robią się’’ afty. Jako przypuszczalne przyczyny aft wymieniane są bakterie, wirusy, urazy, zaniedbania higieniczne w otoczeniu dziecka, brudne zabawki lub smoczki, okres ząbkowania (z powodu rozpulchnionych dziąseł) oraz niedobory witamin i mikroelementów. Zauważono, że ich obecność często skojarzona jest z tzw. przeziębieniem, infekcjami górnych dróg oddechowych, gorączką oraz obniżeniem odporności dziecka co może sprzyjać aftom.

Afty u dorosłych

Afty występują również u dorosłych. Ich morfologia (wygląd) i przebieg choroby są dokładnie takie same jak u dzieci.

Leczenie aft

Zwykle aftom nie towarzyszą objawy ogólne. Z tego powodu leczenie ogranicza się do terapii miejscowej.  Postępowanie skupia się na walce z bólem. Wielu lekarzy proponuje sterydy, które stosowane są już w wielu chorobach o nieznanej przyczynie występowania. Polecane są preparaty znieczulające (2% lidokaina), antyseptyczne (chlorheksydyna) i przeciwzapalne, ułatwiające gojenie (kwas hialuronowy), boraks (przeciwgrzybiczy, ściągający, odkażający). Formę preparatu warto dostosować do indywidualnych preferencji. Pomocne są również żele, balsamy czy spreje. Przyjmowane w okresie leczenia pokarmy powinny być miękkie, rozdrobnione, nie gorące i łagodne w smaku. W przypadku licznych wykwitów, podwyższonej temperatury, powiększenia okolicznych węzłów chłonnych, częstych nawrotów aft lub stwierdzenia aft u szczególnie małych dzieci, należy zgłosić się do lekarza POZ, pediatry lub stomatologa.