Często w swojej praktyce słyszę pytanie: Panie Sławku, jakie nosidełko dla niemowlaka? Zwykle nie wiem co odpowiedzieć, bo temat jest złożony (tak jak każdy inny) i ciężko odpowiedzieć w skrócie oraz jednoznacznie. Kiedy po raz pierwszy wszem i wobec w internecie na jednym z prowadzonych przeze mnie webinarów powiedziałem, że jestem przeciwko chustom oraz nosidłom, spotkałem się ze sporym wzburzeniem. Teraz obserwuję, że coraz więcej fizjoterapeutów podziela moje zdanie, a metody chustonoszenia uległy pewnym zmianom.

• Nosidła ergonomiczne a mechanika stawu biodrowego

• Chusty

• W jakich sytuacjach można bezpiecznie stosować nosidło?

Nosidła ergonomiczne a mechanika stawu biodrowego

Ergonomiczne czy nie, zasada działania jest taka sama – dziecko musi mieć szeroko rozstawione nóżki, aby objąć rodzica w pas. Fachowo nazywamy ten ruch odwiedzeniem stawów biodrowych. Odwiedzenie to jest bardzo duże m.in. ze względu na proporcje budowy ciała – wąska miednica dziecka, szeroki tułów rodzica. Biomechanicznie staw biodrowy stworzony jest do przenoszenia obciążeń między kończynami dolnymi, a tułowiem i przeciwnie. Nie jest wskazane zatem, aby staw ten był nadmiernie mobilny poza zakres fizjologii, a był dość sztywny i silny. Czym jest ta fizjologia? Obserwując dzieci, które nie korzystały z nosideł, ani chust, ani też nie były tzw. żabkowane czy szeroko pieluchowane, to zaobserwujemy u nich powtarzalny wzorzec zakresów ruchomości stawów biodrowych. Mówi się, że dziecko do ok. 3 roku życia powinno w leżeniu na plecach odwodzić uda tak, aby te nie dotknęły ziemi i żeby znajdowały się niewiele ponad nią. Jest to jedna płaszczyzna ruchu, a mamy jeszcze 2, bo staw biodrowy jest stawem kulistym, czyli porusza się w każdym kierunku. Kiedy spojrzymy na rozwijający się płód, a później na noworodka zobaczymy charakterystyczne ułożenie nóżek. Stopy będą bliżej siebie, a kolana dalej od siebie – ten ruch to rotacja zewnętrzna stawu biodrowego. Co się dzieje w chuście lub nosidle? Rotacja wewnętrzna, bo stopy ustawione są szerzej niż kolana. Robią to wszystkie dzieci, co można zauważyć choćby wpisując chustonoszenie w google grafika.

Chusty

Kiedy zaczynałem przygodę z fizjoterapią dzieci, większość mam stosowała właśnie takie ułożenia dziecka w chuście, aby miało szeroko rozstawione uda. Z czasem obserwuję co raz więcej ułożeń z kolanami podkulonymi do klatki piersiowej tak, aby nie stosować nadmiernego odwiedzenia, lecz nie rozwiązuje to problemu rotacji wewnętrznej, która nadal występuje. Znów można to zaobserwować, że stopy się nie zbliżają do siebie, a oddalają. Dlaczego to jest takie ważne? Na żadnym etapie rozwoju niemowlęcia (poza niektórymi formami siadu, które uznawane są za fizjologiczne) niemowlę nie wykorzystuje bezpośrednio rotacji wewnętrznej w stawie biodrowym. Łączenie stóp w wieku 3 miesięcy czy wkładanie ich do buzi w wieku 6 miesięcy, to umiejętności wykorzystujące rotację zewnętrzną. Kolejny fakt, to zwiększone ryzyko zwichnięcia stawu biodrowego przy nadmiernej rotacji wewnętrznej. Najczęściej dzieci, które noszone były w chuście lub nosidle w okresie niemowlęcym mają tendencję do siadu w literkę „W” (co na podstawie skali występowania można nazwać pandemią), chodu gołębiego (stopy skierowane do środka), koślawości stóp i kolan oraz nadmiernego przodopochylenia miednicy, czyli tzw. wypiętego brzuszka.

W jakich sytuacjach można bezpiecznie stosować nosidło?

Wyjazd w góry, do lasu, na plażę to miejsca, w których nie da się jeździć wózkiem. Uważam, że wszystko jest dla ludzi, ale z umiarem, a w tym wypadku sprawdzi się zasada: im mniej, tym lepiej, oraz: im później, tym lepiej. Starsze dzieci będą miały bardziej sztywne ciało dzięki czemu trudniej będzie nadmiernie rozciągnąć poszczególne tkanki niż w przypadku noworodków. Dobrze zatem, aby dziecko już siedziało. Jeśli niemowlę w nosidle spędzi kilka godzin dziennie, to mamy spore ryzyko zaburzenia mechaniki stawu biodrowego. Jednak jeśli chusta czy nosidło użyte będzie raz na jakiś czas podczas wyjazdu za miasto, a rodzice będą pamiętali, aby robić dziecku przerwy i żeby nie przebywało za długo w jednej pozycji, to sprawa powinna być mniej groźna. Nawet producenci fotelików samochodowych zwracają uwagę na pewne limity i zalecają robienie przerw w długich podróżach. Pamiętajmy również o tym, że noszenie dziecka przodem do siebie w pozycji żabki będzie miało ten sam niekorzystny wpływ na rozwój dziecka.

Sławomir Morel – fizjoterapeuta dziecięcy.