Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych u niemowląt, w skrócie DDH (z ang. developmental dysplasia of the hips) to przypadłość dotykająca dziecko już w życiu płodowym.

• Przyczyny

• Rozpoznanie

• Co powinno zaalarmować rodzica?

• Leczenie

Przyczyny

Choć nie są znane pełne przyczyny powstawania tej wady, to jako jedną z nich na pewno możemy uznać środowisko płodowe. Ułożenie pośladkowe/miednicowe stanowi ryzyko wystąpienia DDH z uwagi na zmniejszone możliwości poruszania nóżkami w stawie biodrowym oraz niefizjologiczne pozycjonowanie głowy kości udowej w panewce kości biodrowej (obie kości tworzą staw biodrowy). Wystąpiły również przypadki kliniczne uszkodzenia stawów biodrowych noworodków podczas „cucenia” dziecka z zamartwicy po wyjściu na świat, co polega na szybkim obrocie noworodka głową do dołu trzymając je za nóżki oraz podczas nieuważnego mierzenia długości ciemieniowo - piętowej, gdzie osoba badająca musi wyprostować kończyny dolne dziecka.

Rozpoznanie

 Jeśli uznamy za fizjologiczne i najbardziej optymalne ułożenie nóżek dziecka wzorując się na rozwijającym się płodzie, to zobaczymy kończyny dolne – w stawie biodrowym – lekko ugięte, odwiedzione (rozchylone na bok) oraz zrotowane na zewnątrz (stopy bliżej siebie, kolana dalej od siebie). Każdą inną pozycję stawu biodrowego możemy uznać za niefizjologiczną. Staw biodrowy wstępnie wykształcony można zaobserwować już w 11 tygodniu życia płodowego, gdzie natura stworzyła możliwie jak najlepsze warunki do rozwoju człowieka. Właśnie dlatego nauka jaką jest embriologia dostarcza wielu odpowiedzi na temat tajemnic ludzkiego organizmu.

Co powinno zaalarmować rodzica?

• Każda pozycja odbiegająca od wzorca fizjologicznego:
  • Prostowanie, prężenie nóżek
  • „Żabkowanie”, czyli bardzo duże odwiedzenie nóżek
  • Brak samodzielnego łączenia nóżek przez dziecko
  • Zbliżanie kolan do siebie z jednoczesnym oddalaniem stóp od siebie
• Inne:
  • Różna długość nóżek (bardzo rzadki przypadek)
  • Zaburzona ruchomość jednej nóżki – mniejszy ruch, w którymkolwiek kierunku w porównaniu do przeciwnego stawu

Mimo wystąpienia któregokolwiek z powyższych objawów, nie ma pewności o istnieniu dysplazji. W Polsce standardem jest proste i w tym przypadku wiarygodne badanie ultrasonograficzne (USG) stawów biodrowych u niemowląt, stąd zwykle to lekarz jako pierwszy informuje rodziców o dysplazji stawu biodrowego u dziecka. Mimo, że obserwacja może wydawać się dość prosta, to dla niedoświadczonego rodzica będzie to bardzo trudne do wyciągnięcia prawdziwych wniosków – nawet jeśli to twoje kolejne dziecko.

Leczenie

Podejście fizjoterapeuty znacznie różni się od podejście lekarskiego. W przypadku niewielkich, niegroźnych dysplazji stawów biodrowych u niemowląt prowadzimy terapię manualną polegającą na przywróceniu fizjologicznych zakresów ruchomości stawów wraz ze wzmocnieniem mięśniowym okolicy miednicy, aby utrwalić prawidłową pozycję nóżek. Jako środek pomocniczy niektórzy terapeuci stosują elastyczne taśmy kinesiotaping. Dodatkowo, a wręcz obowiązkowo, rodzic zostaje poinstruowany o możliwościach pracy z dzieckiem w domu w celu dalszego wspomagania terapii poza gabinetem fizjoterapeuty. Jeśli przywrócone zostanie fizjologiczne, prawidłowe ustawienie głowy kości udowej w panewce kości biodrowej, a dziecko będzie poruszało nogami w zakresie ruchomości tego stawu uznanym za normę, to spełnione zostaną warunki sprzyjające do dalszego, właściwego kształtowania się tego stawu. Na bazie własnego doświadczenia obserwowałem pierwsze efekty nawet po 2 tygodniach terapii, które potwierdzane były przez lekarzy za pomocą kontrolnych pomiarów USG. W zaawansowanych stadiach dysplazji stawu biodrowego u dziecka może konieczna być współpraca medyczna fizjoterapeuty oraz ortopedy, czyli połączenie terapii manualnej i ćwiczeń wzmacniających z zastosowaniem specjalnych ortez. Jako fizjoterapeuta odradzam nieuzasadnionego wykorzystywania ortezowania nóżek w pozycji żabki, kiedy możliwe jest uzyskanie poprawy poprzez fizjoterapię, z uwagi na wiele skutków ubocznych stosowania tej pozycji.

Artykuł stanowi jedynie element informacyjny i nie należy go traktować jako zalecenia medycznego. Pamiętaj, aby w razie wątpliwości udać się do specjalisty medycznego (fizjoterapeuty, lekarza) na indywidualną konsultację.

Sławomir Morel – fizjoterapeuta dziecięcy