Roztocza kurzu domowego są obecne w każdym domu. Wyższe stężenia alergenów roztoczy w środowisku sprzyjają rozwojowi alergii na ich białka. Dane epidemiologiczne wskazują, że ok. 5% populacji może mieć alergię na roztocza. Z kolei badania amerykańskie wykazały, że ok. 50% dzieci jest uczulona na roztocza domowe.

• Czym są roztocza?

• Objawy alergii na roztocza

•  Diagnostyka

• Podstawowe leczenie objawowe

• Odczulanie

• Czy roztocza można trwale wyeliminować?

• Profilaktyka przeciwroztoczowa

Czym są roztocza?

Roztocza kurzu domowego należą do dużej grupy pajęczaków. Są one niewidoczne dla oczu a ich rozmiar nie przekracza 0,4mm. Roztocza są saprofitami, żywią się ludzkim i zwierzęcym naskórkiem a także zarodnikami grzybów. Pajęczaki te dobrze rozwijają się w środowisku ciepłym i wilgotnym. Optymalna temperatura dla ich rozwoju to 25 st. C, wilgotność ok. 70-75%. Temperatury powyżej 50 st. C, poniżej 18st. C, a także wilgotność poniżej 30% są dla roztoczy niekorzystne. W naszym środowisku dominującym alergenem wśród roztoczy są Dermatopahgoides farinae oraz Dermatophagoides pteronyssinus.

Objawy alergii na roztocza

Roztocza kurzu domowego są źródłem białek alergennych, które mogą u osób uczulonych powodować objawy całorocznego alergicznego nieżytu nosa, alergicznego zapalenia spojówek, astmy czy atopowego zapalenia skóry. W alergii na roztocza możemy obserwować objawy tj. zatkany nos, katar, kichanie, duszność, kaszel, świąd skóry, świąd oczu. U jednej osoby mogą wystąpić objawy alergii z różnych układów (nos, oskrzela, skóra, oczy), ale najczęściej manifestacja uczulenia dotyczy jednego układu np. tylko górnych dróg oddechowych. Alergenów roztoczy najwięcej jest w łóżku. Osoby z nadwrażliwością na roztocza, najbardziej nasilone objawy alergii mają rano po przebudzeniu się, w czasie ścielenia łóżka oraz podczas porządków domowych. Głównym źródłem alergennych białek są odchody roztoczy, ale także fragmenty ich ciała mają właściwości uczulające. Niektóre białka roztoczy mają dodatkowo działanie enzymatyczne - proteolityczne, czyli zdolność do uszkadzania barier naskórkowych m.in. naskórka czy nabłonka układu oddechowego. Wpływa to na większe narażenie skóry, układu oddechowego na oddziaływanie czynników zewnętrznych m.in. zwiększoną wrażliwość na infekcje, nadmierną suchość skóry. Zimą często obserwujemy u pacjentów z atopowym zapaleniem skóry nasilony świąd w porze nocnej, wysypki, skłonność do pękania skóry i powstawania ran. Roztocza kurzu domowego rozmnażają się przez cały rok, ale objawy u osób uczulonych nasilają się w okresie grzewczym. Niestety latem, gdy podczas wyjazdów wakacyjnych alergik przebywa w środowisku wysokoroztoczowym (miejsca obfitujące w wykładziny, tapicerowane meble, zasłony) również może dochodzić do zaostrzenia się objawów.

Diagnostyka

Jeżeli obserwujemy u dziecka objawy alergii na roztocza, warto zgłosić się na konsultację do alergologa. Podczas wizyty można wykonać punktowe testy skórne lub badania krwi, aby potwierdzić uczulenie na ten alergen. W zależności od charakteru obserwowanych u dziecka objawów lekarz zaproponuje odpowiednie leczenie.

Podstawowe leczenie objawowe

Leczenie lekami antyhistaminowymi, glikokortykosteroidami miejscowymi pozwala u większości pacjentów utrzymać objawy pod kontrolą i poprawić jakość życia pacjentów. W przypadku alergii skórnych bardzo istotna jest odpowiednia pielęgnacja skóry emolientami. Częste smarowanie skóry pozwala odtworzyć barierę naskórkową a także chroni przed nadmierną utratą wody. Odpowiednie nawilżenie skóry ogranicza również dokuczliwy świąd i zwiększa elastyczność skóry.

Odczulanie

Metodą ograniczającą reakcję organizmu na alergen jest immunoterapia, czyli odczulanie. W przypadku roztoczy dostępne są metody podjęzykowe (krople, tabletki) a także w formie iniekcji podskórnych. Warto tą opcję terapii rozważyć zwłaszcza w sytuacji, gdy alergia na roztocza obniża jakość życia, pomimo stosowanego leczenia objawowego.

Czy roztocza można trwale wyeliminować?

Roztocza bardzo trudno jest wyeliminować ze środowiska domowego, choć można ograniczyć ilość alergenu stosując różne metody profilaktyczne. Objawy uczulenia są zależne od stężenia alergenu, na jakie wrażliwy pacjent jest narażony. Stąd warto podjąć ogromy wysiłek, jakim jest profilaktyka przeciwroztoczowa.

Profilaktyka przeciwroztoczowa

Działania powinny być wielokierunkowe, nie ma jednej metody, która w takiej sytuacji byłaby skuteczna. Przede wszystkim należy roztoczom pogorszyć warunki rozwoju, poprzez obniżenie temperatury a także wilgotności powietrza. Częste wietrzenie pomieszczeń zimą a także ograniczenie źródeł roztoczy w domu może mieć korzystny wpływ na objawy. Roztocza obficie bytują na zasłonach, firankach, dywanach, pluszakach, meblach tapicerowanych, materacach, kołdrach i poduszkach. Zaleca się częste odkurzanie m.in. materacy i kanap odkurzaczem z filtrem HEPA. Zabawki i książki powinny być przechowywane w zamkniętych pojemnikach/ szafkach. Metodą eliminacji roztoczy jest częste pranie tekstyliów lub ich wymrażanie. Warto pamiętać, że roztocza obficie bytują również w sierści zwierząt futerkowych. Akarycydy - środki roztoczobójcze, zmniejszają ilość roztoczy w środowisku, ale wymagają regularnego stosowania. Roztocze żyje od 60 do 150 dni. Alergeny roztoczy utrzymują się w środowisku, pomimo ograniczenia populacji żywej, a więc efekt kliniczny można zaobserwować dopiero po dłuższym, regularnym stosowaniu metod profilaktycznych.

Materiały mają zadanie jedynie informacyjno-edukacyjne, nie mogą zastąpić konsultacji lekarskiej. Lek. Julita Chądzyńska - pediatra, alergolog dziecięcy.