Immunoterapia (odczulanie) jest aktualnie jedyną dostępną metodą leczenia, która modyfikuje sposób reagowania organizmu na alergen. Leczenie opiera się na regularnym podawaniu alergenu w małej dawce- podskórnie, doustnie lub podjęzykowo.

• Ile czasu trwa odczulanie?
• Wskazania do immunoterapii
• Kiedy rozważyć odczulanie?
• Kiedy szczególnie należy rozważyć odczulanie?
• Przeciwwskazania do immunoterapii
• Objawy niepożądane
• Ile kosztuje odczulanie?

Decyzja o wyborze metody leczenia jest podejmowana przez pacjenta wspólnie z lekarzem po rozważeniu potrzeb i możliwości realizacji schematu leczenia przez pacjenta. Skuteczność obu metod leczenia jest porównywalna. Iniekcje podskórne początkowo odbywają się co tydzień, ale po osiągnięciu dawki podtrzymującej wykonywane są co 4-6 tygodni. Każdorazowo pacjent jest kwalifikowany przez lekarza do podania dawki immunoterapii. Po wstrzyknięciu podskórnym szczepionki pacjent pozostaje pod obserwacja przez 30 minut.

Krople lub tabletki podjęzykowe podaje się zwykle codziennie lub co drugi dzień (zależnie od szczepionki). Pierwsza dawka immunoterapii podjęzykowej podawana jest w obecności lekarza, natomiast kolejne dawki rodzic podaje dziecku w domu. Kontrolna wizyta u lekarza powinna odbywać się raz na 3 miesiące. W zależności od alergenu leczenie może być stosowane okołosezonowo lub całorocznie.

Ile czasu trwa odczulanie?

Terapia, niezależnie od metody, jest długotrwała i powinna trwać minimum 3 lata, a zaleca się (dla bardziej długotrwałego efektu) wydłużenie jej do 5 lat.

Dzięki regularnej ekspozycji na małą dawkę alergenu nasz organizm nabywa tolerancję na czynnik uczulający i reakcja na kontakt z tym czynnikiem jest łagodniejsza. Efekt leczenia powinien być wyraźnie odczuwalny przez pacjenta już po 2 latach terapii.

Wskazania do immunoterapii

Bezwzględnym wskazaniem do odczulania jest przebyta reakcja anafilaktyczna po użądleniu owada błonkoskrzydłego (np. osa, pszczoła). Immunoterapia w tej sytuacji jest leczeniem, które ma na celu zapobiec potencjalnie fatalnym konsekwencjom przypadkowej ponownej ekspozycji na jad owadów błonkoskrzydłych. W tym przypadku dostępna jest jedynie droga iniekcyjna. Samo uczulenie na jad osy lub pszczoły (podwyższone swoiste przeciwciała) nie pozwala przewidzieć reakcji klinicznej pacjenta po użądleniu przez owada. Duże odczyny skórne po użądleniach nie stanowią wskazania do odczulania ani też nie należy w tej sytuacji przeprowadzać diagnostyki alergologicznej.

Kiedy rozważyć odczulanie?

Wskazaniami do zastosowania immunoterapii są również alergiczny nieżyt nosa, astma, alergiczne zapalenie spojówek. Zwłaszcza pacjenci, którzy mają objawy, pomimo stosowanego dotychczas optymalnego leczenia będą dobrymi kandydatami do tej terapii. Do odczulania można zakwalifikować pacjenta, który ma laboratoryjnie potwierdzoną alergię IgE-zależną (badanie z krwi lub punktowe testy skórne) oraz prezentuje objawy korelujące z wynikami tych badań.

Kiedy szczególnie należy rozważyć odczulanie?

Przeciwwskazania do immunoterapii

Immunoterapia nie powinna być rozpoczynana w niekontrolowanej, niestabilnej astmie, w ciąży, u pacjentów chorujących na nowotwory złośliwe lub niedobory odporności (m.in. AIDS), w przypadku aktywnej choroby o podłożu autoimmunologicznym. Indywidualną decyzję podejmuje się w przypadku pacjentów leczonych beta-blokerami lub ace-Inhibitorami, dzieci < 5 r.ż., z chorobą autoimmunologiczną w okresie remisji, w trakcie leczenia immunosupresyjnego lub z przewlekłą chorobą sercowo-naczyniową.

Immunoterapia pozwala znacząco ograniczyć objawy występujące u pacjenta, a także wpływa na mniejsze zapotrzebowanie na leki. Efekt ten utrzymuje się jeszcze jakiś czas po zakończeniu terapii. W przypadku nawrotu objawów możliwe jest ponowne rozpoczęcie immunoterapii.

Objawy niepożądane

Każda terapia związana jest z potencjalnymi objawami niepożądanymi.

W przypadku immunoterapii podskórnej najczęściej obserwujemy odczyny skórne, ból, świąd w miejscu podania iniekcji. Potencjalnie może dojść do nasilenia objawów alergii. Wyjątkowo mogą rozwinąć się objawy reakcji ogólnoustrojowej z pokrzywką, skurczem oskrzeli, spadkiem ciśnienia, omdleniem. Objawy te rozwijają się w ciągu 30 minut od podania szczepionki.

Immunoterapia podjęzykowa może początkowo powodować świąd, pieczenie, obrzęk śluzówek jamy ustnej lub objawy ze strony przewodu pokarmowego. Zwykle objawy te obserwuje się na samym początku terapii. Ryzyko reakcji ogólnoustrojowych jest znacznie mniejsze w przypadku immunoterapii podjęzykowej. Wyjątkowo może dojść do zaostrzenia astmy, nasilenia objawów alergicznego nieżytu nosa i spojówek czy pokrzywki.

Każdy niepokojący rodzica objaw należy zgłaszać alergologowi, który prowadzi leczenie. Dobra współpraca pacjenta z lekarzem jest niezwykle istotna i wpływa na przebieg takiej terapii. Modyfikacja dawkowania szczepionki pozwala zminimalizować uciążliwe dla pacjenta objawy.

Ile kosztuje odczulanie?

Koszt immunoterapii zależy od drogi podania oraz alergenu, którym dziecko jest odczulane. Rozważając jednak koszty leczenia warto wziąć pod uwagę dodatkową korzyść, jaką jest zmniejszenie ryzyka rozwoju astmy, ograniczenie ryzyka rozwoju sensytyzacji na nowe alergeny a także mniejsze wydatki związane z leczeniem oraz wizytami lekarskimi w przyszłości.

Materiały mają zadanie jedynie informacyjno-edukacyjne, nie mogą zastąpić konsultacji lekarskiej.

Lek. Julita Chądzyńska - pediatra, alergolog dziecięcy